حجامت کنیم یا خون هدیه کنیم؟

به گزارش سایت یستا ، تفاوت حجامت و اهدای خون مانند تفاوت سیب و پرتقال است. این دو از زمین تا آسمان متفاوت است. تنها شباهت آنها این است که در هر دو مقداری خون از بدن خارج می شود. حجامت خواص پیشگیرانه و درمانی دارد. مثلاً سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند اما در اهدای خون این ویژگی را نداریم. حجامت برخی از بیماری ها را نیز درمان می کند، اما در مورد اهدای خون چنین ادعایی مطرح نشده است. اهدای خون کار خوبی است که از طریق آن می توانید به دیگران کمک کنید. این با داشتن روشی در طب سنتی که مدعی پیشگیری و درمان است، بسیار متفاوت است.

14 ژوئن روز جهانی اهدای خون و 9 آگوست روز ملی اهداکنندگان خون در ایران است. این روز برای دو گروهی که در زمینه اهدای خون، انتقال خون و نجات جان انسان ها فعالیت می کنند، مهم و فراموش نشدنی است. یعنی اعضای سازمان انتقال خون و اهداکنندگان خون. امسال پنجاهمین سالگرد تأسیس سازمان انتقال خون در ایران است. مدت هاست که هر جا و هر جا بحث اهدای خون مطرح می شود، یک کلمه هم به ذهنم خطور می کند. “فنجان!” و چند سوال کلی “حجامت چیست؟” آیا با «اهدای خون» تفاوت دارد؟ کدام بهتر است و آیا این درست است که کسی که حجامت می کند نمی تواند خون اهدا کند؟ از این رو ما در یستا زاهدان سعی کردیم در قالب گزارشی گفت و گو با کارشناسان و متخصصان به این سوالات جامع پاسخ دهیم.

دکتر امیر مسعود نظمی معاون فناوری اداره کل انتقال خون استان تهران در این خصوص می گوید: برای ما در سازمان انتقال خون دو روز در سال از اهمیت ویژه ای برخوردار است که یکی از آنها جهانی است. روز اهدای خون و دیگری روز 18 مرداد است که مصادف با تاسیس سازمان انتقال خون است که در این روز به عنوان روز ملی اهدای خون در ایران نامگذاری شده است همه شرکت کنندگان در این سازمان که جان هزاران نفر را از طریق این کار انسان دوستانه نجات می دهند، قدردانی می شود. امسال پنجاه سال از تاسیس سازمان انتقال خون در ایران می گذرد و شاهد ارتقای سطح فعالیت‌های این سازمان بوده‌ایم: «همه همکارانم برای تامین خون سالم بیماران تلاش می‌کنند و لازم می‌دانم از همه ما در سراسر کشور تشکر کنم. از زحمات اهداکنندگان خون خود قدردانی کنیم.»

10 درصد افزایش اهدای خون داشته ایم
معاون فناوری اداره کل انتقال خون استان تهران با اشاره به پرسش مکرر و مستمر مردم در خصوص فواید اهدای خون، مهمترین فایده این کار را بعد معنوی آن دانسته و می گوید: وقتی معتقدیم که با اهدای خون بخشی از بافت های بدن را به کسی می دهیم که به آن نیاز فوری دارد و به این ترتیب جان او را نجات می دهیم. زیرا با هر اهدای خون، 3 فرآورده خونی شامل «گلبول قرمز»، «پلاکت» و «پلاسما» به افراد نیازمند اهدا می‌شود، به عبارتی با یک اهدای خون می‌توان جان سه نفر را نجات داد. بنابراین مهم ترین فایده این کار بعد معنوی آن است اما این موضوع تا حدودی به سلامت اهداکننده خون مربوط می شود. زیرا در هنگام اهدای خون، پزشک متخصص علائم مختلف آن را بررسی می کند و آزمایش های غربالگری که انجام می شود به هر نحوی به فرد کمک می کند تا بهتر از خود مراقبت کند.

ناظمی ضمن اینکه شرایط فعلی سازمان انتقال خون استان تهران را قابل قبول می داند، می گوید: ذخیره خونی ما در حال حاضر وضعیت خوبی دارد اما باید توجه داشت که این ذخیره شکننده است. عوامل مختلفی از جمله گرما، آلودگی، بیماری های مختلف، مسافرت و … می تواند باعث کاهش مراجعه و در نتیجه کاهش خون و فرآورده های خونی شود. اما در حال حاضر نسبت به چهار ماهه اول سال جاری شاهد افزایش 10 درصدی اهدای خون نسبت به چهار ماهه سال گذشته بوده ایم. از نظر آمار اهدای مستمر خون، تعداد اهداکنندگان بیش از 50 درصد است که رقم خوبی است.

اکنون دو چالش بزرگ پیش روی سازمان انتقال خون است
به گفته معاون فناوری اداره کل انتقال خون استان تهران، این سازمان با دو چالش مواجه است. اولاً بحث «مشارکت زنان» که متأسفانه در استان تهران و در نتیجه در کشور این مشارکت کمتر از 5 درصد است در حالی که جمعیت زنان و مردان در کشور ما نسبتاً برابر است. این در حالی است که بیش از 95 درصد اهداکنندگان در استان تهران را مردان تشکیل می دهند. بنابراین باید تلاش کرد تا زنان را به حضور در این عرصه تشویق کرد. چالش دوم، بحث جوانان است، «یعنی افراد زیر 25 سال». جامعه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در حال پیر شدن است و برخی از اهداکنندگان مبتلا به بیماری های مختلف ممکن است مجموعه اهداکنندگان مستمر خون را از این چرخه خارج کنند، بنابراین باید افراد دیگری جایگزین شوند.

در مورد حجامت و کسانی که حجامت می کنند، می گوید: این گفته که حجامت نمی تواند خون اهدا کند، صحیح نیست. نکته این است که در هر شرایطی که ممکن است با تجهیزات غیر استریل کار شود، سلامت خون به خطر می‌افتد و باید دقت و دقت بیشتری به کار گرفته شود. به عنوان مثال، پرسنل پزشکی که ممکن است در محل کار دچار سوزن آلوده به دست شوند، یا افرادی که خالکوبی را با ابزاری که وارد پوست می شود و به طور مشترک توسط افراد مختلف استفاده می شود انجام می دهند، چنین مواردی نیاز به مراقبت و ملاحظات بیشتری دارد. در فنجان ها هم همینطور است. این افراد بعد از 12 ماه می توانند خون اهدا کنند.

حجامت یک روش درمانی است و فقط به افرادی که از سلامت خون خود مطمئن هستند توصیه می کنیم خون اهدا کنند. البته بحث خون هایی که در حجامت دور ریخته می شود نیز وجود دارد، اما در اهدای خون این خون دور ریخته نمی شود و فرآورده های خونی که از آن به دست می آید برای درمان بیماری ها استفاده می شود. زیرا علاوه بر موارد خاص و اورژانسی مانند زایمان، افرادی نیز هستند که نیاز به تزریق مداوم خون دارند، مانند بیماران تالاسمی و تزریق خون باعث می شود این افراد بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.

دکتر رضا منتظر استاد و متخصص طب سنتی در این زمینه نظرات قابل تاملی دارد. وی تفاوت حجامت و اهدای خون را تفاوت سیب و پرتقال عنوان می کند و می گوید: این دو از زمین تا آسمان فرق دارند. تنها شباهت آنها این است که در هر دو مقداری خون از بدن خارج می شود. حجامت خواص پیشگیرانه و درمانی دارد. مثلاً سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند اما در اهدای خون این ویژگی را نداریم. حجامت برخی بیماری ها را نیز درمان می کند، اما در مورد اهدای خون چنین ادعایی مطرح نشده است. اهدای خون کار خوبی است که از طریق آن می توانید به دیگران کمک کنید. این با داشتن روشی در طب سنتی که مدعی پیشگیری و درمان است بسیار متفاوت است.

مستندات این امر چندین بار ارائه شده است، اما در صورت نیاز مجدداً ارائه خواهیم کرد.»

وی دلیل توصیه طب سنتی را حجامت عنوان می کند و ادامه می دهد که طب سنتی یک مکتب درمانی است. در منابع طب سنتی یکی از مکانیسم‌های حجامت، درمان دم‌کوبی است. فردی که غلبه دم (خون) دارد باید حجامت کند. به طور کلی چهار مکانیسم علمی برای حجامت ذکر شد: «غلبه بر دم»، «تقویت سیستم ایمنی بدن»، «پاکسازی بدن از سموم» و «افزایش قوای ذهنی و معنوی». منابع طب سنتی ما از بسیاری از این موارد در تجربیات درمانی خود با بیماران استفاده کرده ایم.

خون حجامت تیره تر و غلیظ تر است
در مورد پذیرش حجامت از دیدگاه علم پزشکی باید گفت که علم پزشکی امروزه حجامت را کاملا پذیرفته است. مقالات علمی زیادی با عنوان «حجامت» در سرتاسر دنیا منتشر شده است و این اتفاقی است که نه تنها در ایران، بلکه در کل جهان رخ داده است. مقالات علمی در این زمینه در دانشگاه های معتبر نوشته ام و اسناد و مقالات زیادی توسط من، دوستانم و حتی علمای غربی در این زمینه نوشته شده است. پایان نامه من در سال 1976-1978 با همین موضوع بود: “تفاوت بین خون حجامت و خون از دست رفته چیست؟” در آن زمان در این طرح از 40 نفر به طور همزمان نمونه خون گرفتیم. خون از هر دو دست گرفته شد و بین تیغه های شانه ها قرار گرفت و ما خون را به آزمایشگاه فرستادیم و متوجه شدیم – چیزی که سال ها در بین مردم رایج بود که حجامت را “خون کثیف” می دانستند و توسط پزشکیان مورد تمسخر قرار می گرفت. درست است، واقعی.

خون حجامت چاق تر و غلیظ تر است. غلظت تری گلیسیرید، کلسترول، قند خون و اسید اوریک در خون حجامت بیشتر از خون همان فرد است که از دست او خون می گیرند. به عبارت دیگر، خونی است که در بدن در گردش است، اما ترکیب خون از فردی به فرد دیگر بسته به اینکه از دست گرفته شود یا با حجامت گرفته شود، کاملاً متفاوت است. این طرح در سال 76 تا 1357 در دانشگاه شهید بهشتی اجرا شد و نتایج آن ثابت کرد که حجامت و اهدای خون دو مقوله کاملا مجزا هستند.

سیداب الفضل حسینی با نزدیک به 20 سال سابقه در طب سنتی، حجامت را عملی با جنبه درمانی و پیشگیری از بیماری می داند و می گوید: اهدای خون نیز یک عمل انسان دوستانه و نوع دوستانه است، اما جنبه درمانی ندارد. در طب سنتی منعی برای اهدای خون وجود ندارد و ما این عمل انسان دوستانه را نهی و نهی نمی کنیم، بلکه برعکس آن را توصیه می کنیم.

شخصاً برای من پیش آمده که یکی از اقوام به خون نیاز داشته باشد و به همین دلیل خون اهدا کردم و به آنها کمک کردم. اما موضوع این است که بر اساس نتایج آزمایشات – که دکتر خیر اندیش هم اعلام کرده اند – میزان عوامل سمی خون حجامت 23 برابر خون از دست رفته است. زیرا این خون از شبکه مویرگ های بدن گرفته می شود و خونی که از دست می دهند خون سیاهرگ است.

گزارش شده است که با افزایش سن تعداد دفعات حجامت کاهش می یابد. این مشکل ممکن است ناشی از این واقعیت باشد که با افزایش سن، لخته شدن خون و توانایی تشکیل خون در بدن کاهش می یابد. اما جنبه پیشگیری و درمان حجامت یک موضوع خاص است.