آسیب‌های رگولاتوری بد برای کسب‌وکار‌های آنلاین چیست؟

به گزارش یستا تنظیم به معنای کنترل چیزی یا رفتار به منظور بهبود آن و رسیدن به سطح مطلوب است. رگولاتور نیز نهادی است که از طریق مقررات به دنبال کنترل و اصلاح امور است. این در حالی است که نهاد ناظر ایران در این تعریف تنها به واژه «کنترل» نگاه می کند و مقررات، نظارت و مدیریت را با هم اشتباه گرفته است. این نیز نتیجه ای جز آزار بخش خصوصی ندارد. شما فقط باید به تابستان امسال نگاه کنید تا ببینید کسب و کارهای آنلاین چه دوران سختی را پشت سر گذاشته اند. اتفاقاتی که محدود به یک فصل یا ماه نیست و هر از چند گاهی شاهد تکرار آن ها هستیم. وقتی شرکت ها لب به انتقاد باز می کنند، برخی از مردم فریاد می زنند که شما به دنبال آزادی و رهایی هستید. این گفته ها کاملا خلاف واقع است و نمونه هایی از رد آن ها را در گزارش های زیر خواهید خواند. خواسته بخش خصوصی روشن است: ایجاد یک نهاد نظارتی تخصصی برای هر حوزه. در زیر به بررسی مضرات مقررات ضعیف کسب و کارهای آنلاین می پردازیم.

چالش های تنظیم کننده رقابت

ساترا به عنوان یکی از عجایب زمان و به گفته کاربران سابق توییتر، یک مورد پناهندگی به حساب می آید. صداوسیما نهادی است که بر خدمات ویدیوی درخواستی (مانند فیلمو و نماوا) و سایت های دانلود فیلم و سریال نظارت دارد و این نظارت را از طریق سازمان بین المللی تنظیم مقررات رسانه های صوتی و تصویری که به اختصار ساترا نامیده می شود، انجام می دهد.

قانونی بودن فعالیت ساترا تا همین اواخر مورد مناقشه بوده است. به عنوان مثال، محمد کیشوری، مدیر عامل گروه اسپکتروم، معتقد است که صداوسیما بر اساس قانون اساسی حق تنظیم مقررات ندارد. مجتبی توانگر، رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس نیز سال گذشته در نامه ای به وزیر کشور نوشت که سیترا بدون طی مراحل قانونی و مقررات ایجاد شده است. مرکز ملی رقابت پیش از این اعلام کرده بود که سیترا فاقد بی طرفی لازم برای تنظیم رقابت جامع رسانه های صوتی و تصویری است.

انجمن صنفی VOD بارها در بیانیه های مختلف از اقدامات ساترا انتقاد کرده و معتقد است که این سازمان با بخش خصوصی مانند ارباب و برده رفتار می کند. با وجود این اعتراضات و پیشنهادهای مختلف برای تشکیل نهاد نظارتی مستقل در این زمینه، شورای عالی انقلاب فرهنگی سترا را به عنوان ناظر نهایی نمایش خانگی برگزید و مصوبه مربوطه مردادماه سال گذشته اعلام شد.

ساترا در این سال ها دردسرهای زیادی را برای شرکت ها ایجاد کرده و برخی از آنها را تا مرز تعطیلی کشانده است. شرکتی که بیشترین ناسازگاری را با فیلم و دوربین دارد محصولات شرکت سبایدا می باشد.

در جولای 1401 سازمان جهانی تنظیم مقررات رسانه های صوتی و تصویری طی نامه ای تهدیدآمیز به تصمیم شورای فضای مجازی صداوسیما اشاره کرد و نام چند دستگاه VOD (که نام آنها تحریف شده بود) را اعلام کرد و اعلام کرد که پلتفرم های متخلف منحل خواهند شد. رمزگشایی آن پیام نشان داد که Velimo یکی از پلتفرم‌هایی بود که ساترا عصبانی کرده بود. دو ماه بعد، شکوری مقدم، موسس اسپایدا، اعلام کرد که سرویس آپارات گیم برای همیشه تعطیل خواهد شد. وی با انتقاد از هجمه به صدا و سیما و تشکیلات نادرست گفت که این منطقه را به مسئولان صدا و سیما می سپارم. این سازمان با انتشار بیانیه ای انتقاد مدیر آپارات بازی را رد کرد و بستن این سرویس را «بی مسئولیتی» دانست.

در آذرماه همان سال، نماد اعتماد «فیلم نت» برای بیش از ۱۲ ساعت مسدود شد و کاربران قادر به عضویت در این پلتفرم نبودند. این امر به دلیل نامه ساترا است که از فیلم نت خواسته بود تا زمان تبلیغات را قبل از نمایش محتوا کاهش دهد و از آنجایی که این موضوع اجرایی نشد، ساترا تصمیم گرفت درگاه پرداخت VOD را مسدود کند. دو ماه بعد رئیس رسانه ملی به رئیس جمهور نامه نوشت و خواستار انحلال ولیمو به دلیل نقض قوانین ساترا شد.

این سازمان همچنین محدودیت هایی را برای همکاری شخصیت ها با پلتفرم ها اعمال کرد. مثلا احسان علیخانی در مصاحبه ای اعلام کرد که اجازه اجرای «جوکر» را ندارد. البته او نگفت که این مجوز از سوی سترا صادر نشده یا شبکه سه آن را ممنوع کرده است. علیخانی چهارمین مجری مطرح صدا و سیما بود که اجازه اجرای روی سکوها را نداشت. مهران مدیری به دلیل کپی رایت نتوانست «چاب نشینی» را که ضبط کرده بود منتشر کند. رامبد جوان این نمایش بداهه را تهیه کرد، اما اجازه پخش نداشت. عادل فردوسی پور که قصد اجرای قطعه 99 را داشت، با مخالفت ساترا به دلیل آنچه که آنها تحقیقات منفی عنوان کردند، مواجه شد. البته امسال مشکل مدیریت و آل یخانی حل شد و این دو در شبکه خانگی شروع به کار کردند.

چه چیز بدی در مکالمه وجود دارد که یک بار انجام ندادید؟

“خب، چرا اول نیامدی و به ما نگفتی؟” این یک سوال دائمی برای شرکت ها پس از برخورد نظارتی منفی است. نهادهای نظارتی در ایران عموماً خودسر هستند و بدون مشورت و صحبت با شرکت ها هر کاری که بخواهند انجام می دهند. پس از انحلال، قطع دسترسی، تهدید و غیره، آنها فقط می پذیرند که پشت میز مذاکره بنشینند، معمولا فقط در مورد بخش خصوصی صحبت می کنند و به تصمیم قبلی خود اعتراض می کنند. در واقع، سازمان دهنده بازشوهای گره ای را ترجیح می دهد که با دست و با دندان باز شوند. آنها ممکن است بخواهند اول نشان دهند که چه کسی رئیس است و در تخیل خود، با استفاده از پایین میز مذاکره موفق تر خواهند بود.

برای مثال می‌توان به ماجرای اخیر سازمان تامین اجتماعی اشاره کرد که با ارسال پیامک و پیام‌هایی به آزمایشگاه‌ها اعلام کرد که آزمایش‌هایی که از طریق پلتفرم‌های دیجیتال سلامت سفارش داده می‌شوند، مشمول بیمه نیستند. در خاتمه جلسه ای با حضور نمایندگان تریبون ها و سازمان تامین اجتماعی برگزار شد و دو طرف به توافق رسیدند.

چنین حرکتی توسط نهادهای نظارتی به الگویی در میان سایر نهادهای کوچکتر تبدیل می شود. به عنوان مثال، علیرغم توافق فوق، انجمن های علوم آزمایشگاهی پرچم مخالفت با پلتفرم های سلامت دیجیتال را برافراشتند و بدون دعوت از شرکت ها برای بررسی مداخله غیرمجاز توسط استارت آپ ها، جلسه ای برگزار کردند. در عین حال، مدیران بازرگانی بارها تاکید کرده‌اند که چالش‌ها و دغدغه‌های نظارتی بخش دولتی با کمک جلسات، بحث‌ها و بحث‌های تخصصی با بخش خصوصی حل خواهد شد.

متأسفانه، اقدامات نظارتی خودسرانه نه نادر است و نه محدود به یک یا دو حوزه است. به عنوان مثال در تیرماه سال جاری ارتباطات زیرساخت به عنوان مدیر ترافیک اینترنت کشور به طور ناگهانی تصمیم گرفت نقشه و روتر تگ را با فیلتر کاتر باز نکند. چنین اقدامی معمولاً مورد استقبال کاربران قرار نمی گیرد. زیرا به لطف مسئولین برای استفاده از اینترنت فیلترشکن باید تقریباً همیشه روشن باشد. در نتیجه، اگر برنامه با VPN کار نکند، مردم ناراحت خواهند شد. البته این تصمیم خودسرانه شرکت زیرساخت در کمتر از 24 ساعت برگشت داده شد و مشکل حل شد.

قربانیان سوء مدیریت

رگولاتورها گاهی تصمیم می گیرند مشکلات بزرگی را که در نتیجه سوءمدیریت به وجود آمده است را با تبدیل شرکت ها به بزغاله حل کنند. از نمونه های آن می توان به کمبود بلیط هواپیما و گرانی آن در برخی روزها اشاره کرد. در حالی که عدم واردات هواپیماهای جدید و قیمت گذاری اجباری باعث این اتفاق می شود، اما مقام نظارتی راه آسان تری را انتخاب می کند و بسترهای فروش آنلاین بلیت را عامل کمبود یا گرانی بلیت می داند. برخی از شرکت های این منطقه در شهریور ماه امسال قربانی شدند و فعالیت آنها به مدت یک ماه متوقف شد. این در حالی است که بارها تاکید کرده اند که نقشی در قیمت گذاری بلیت هواپیما ندارند و صرفا واسطه بین مردم و شرکت های هواپیمایی هستند.

مشکلات قطعی برق در تابستان به دلیل عدم سرمایه گذاری جدید و احداث نیروگاه، نمونه دیگری از قربانی شدن فعالان حقوقی در حوزه استخراج ارزهای دیجیتال و معرفی به عنوان مقصر اصلی کمبود برق و توقف فعالیت آنها برای چند ماهه

نقش سازمان های نظارتی در موج مهاجرت

موج مهاجرتی که در چند سال گذشته با آن مواجه بوده ایم دلیل واحدی ندارد. شرایط اقتصادی و اجتماعی از یک سو و عدم امید به فعالیت ثمربخش از سوی دیگر به دامن زدن به این وضعیت کمک کرد. آمارهای رسمی نشان می دهد که در دهه 1990 از هر دو مدال آور المپیک یک نفر مهاجرت کرده است. دو سال پیش با حضور مدیران بنیاد ملی نخبگان میزگردی در خصوص چرایی مهاجرت نخبگان برگزار شد و سه عامل شغل و مسکن مناسب، امید به آینده و امید به آینده ذکر شد. اثربخشی نخبگان علاقمند به کمک به بهبود وضعیت کشور. وقتی دانشجویان و نخبگان وضعیت شرکت ها و نحوه برخورد با آنها را می بینند، آیا انگیزه ای برای ماندن در کشور و تأثیرگذاری دارند؟

وقتی نهاد نظارتی به جای نظارت بر شرکت‌ها و حرکت به سمت کنترل و مدیریت، بخش خصوصی را رقیب خود بداند، هیچ‌کس نمی‌خواهد در ایران کارآفرین باشد و ترجیح می‌دهد رویاها و ایده‌های خود را در کشور دیگری دنبال کند. دولت و مجلس باید هر چه زودتر برای این موضوع فکر کنند و در تعامل با بخش خصوصی یک نهاد نظارتی تخصصی در این زمینه ایجاد کنند. ایده ای که جامعه فین تک بارها و بارها آن را مطرح و دنبال کرده است. حوزه ای که با رگولاتور سنتی بیشترین چالش ها را دارد و به همین دلیل پرونده هفتمین شماره «فنزی» را به این موضوع اختصاص دادیم.

منبع: الشرق