ارتباط هوش مصنوعی و هنر در گفتگو با رضا دیده‌بان، عکاس شناخته‌شده مشهدی

الهام ظریفیان | یستا; هوش مصنوعی این روزها در همه جا شنیده می شود، حتی در میان هنرمندان. نمونه اخیر این نمایشگاه، نمایشگاه نقاشی گروهی از نقاشان صحنه با عنوان «ماشین طبیعی» در گالری آسمان است که در آن تأثیر گفتمان‌های عامه‌پسند پیرامون هوش مصنوعی بر آثار به نمایش درآمده دیده می‌شود. چند روز پیش کارگاهی با همین موضوع یعنی رابطه هوش مصنوعی و هنر در دانشگاه اقبال لاهور برگزار شد. به همین بهانه به سراغ رضا دهبان، مدرس این کارگاه رفتیم و با او درباره وحشت هوش مصنوعی در عرصه هنر گفت و گوی کوتاهی انجام دادیم.

دهبان هنرمند سرشناس صحنه چند سالی است که بر برگزاری دوره ها و همایش های آموزشی متمرکز شده است. وقتی از او می‌خواهم در چند جمله خودش را توصیف کند، می‌گوید: یک کارآفرین در عرصه فرهنگ و هنر. این تاجر در 35 سال گذشته در زمینه برگزاری دروس و همایش های آموزشی در زمینه عکاسی و فیلمسازی فعالیت داشته است و در سال 1374 اولین آموزشگاه فیلم و عکاسی را در خراسان پایه گذاری کرد و از اعضای شورای موسس آن بود. دانشگاه فرهنگی و علمی کاربردی مشهد در سال 1382 هجری شمسی.

وی در اکثر جشنواره ها، مسابقات و نمایشگاه های هنری فرهنگی به عنوان شرکت کننده یا برگزار کننده فعالیت داشته و دبیر بسیاری از جشنواره های داخلی و بین المللی وابسته به کشورهای آسیای میانه بوده است. اما به گفته خودش دو سال است که تمرکزش در ایران بیشتر شده و در حال برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه های دیجیتال جدید مانند NFT و هوش مصنوعی است. گفتگوی ما با این هنرمند مشهدی را در ادامه دنبال کنید.

هوش مصنوعی چه فرصت هایی می تواند برای هنرمندان فراهم کند؟

هوش مصنوعی می تواند به عنوان دستیار هنرمند عمل کند و خودش ایده بسازد. البته آنچه اغلب در مورد آن صحبت می شود بیشتر جنبه کاذب بازی است. مثل چت GPT، اما هوش مصنوعی حالا به جایی رسیده که کافی است سه دقیقه با شما صحبت کنیم تا بتوانیم وضعیت روانی شما را تحلیل کنیم و حتی به شما بگوییم که چگونه غذا می خورید یا رشته تحصیلی خوبی است.

این بدان معنی است که آنقدر هوشمند شده است که می تواند همه چیز را در مورد شما تجزیه و تحلیل کند. او چگونه این کار را انجام می دهد؟ در ابتدا الگوریتم های مختلفی به عنوان داده به آن داده می شود و سپس قدرت پردازش آن به قدری افزایش می یابد که از طریق آزمون ها و خطاهایی که انجام می دهد، می تواند خروجی های جدیدتر و جدیدتری داشته باشد که روح ما حتی از آنها اطلاعی ندارد.

سوالی که مردم اغلب با ترس می پرسند این است که آیا زمانی فرا خواهد رسید که تکنولوژی بر انسان ها مسلط شود، در مورد هنر چطور؟ آیا این رویداد، هوش مصنوعی که کنترل هنرمند را در دست می گیرد، قابل پیش بینی است؟

(برتری تکنولوژیکی نسبت به انسان) به تازگی اتفاق افتاده است. این همان چیزی است که برای تلفن های همراه از روز ظاهر شدن آنها اتفاق افتاده است، حتی آنهایی که صفحه نمایش لمسی و صفحه نمایش دیجیتال ندارند. اکنون وقتی تلفن همراه خود را برمی دارید و وارد شبکه های اجتماعی می شوید، دقیقاً چیزهایی را که دوست دارید به شما نشان می دهد. کجا چنین تشخیصی می دهد؟

از واکنش های شما، از رفتارهای شما. از روزی که ماشین حساب اختراع شد، هوش مصنوعی این کار را انجام می دهد، اما به روشی متفاوت. در سرورهایی که پنجاه شصت سال پیش در برخی کشورها وجود داشت، خود کامپیوتر بر اساس دستوری که به آن داده شده بود، اطلاعات مورد نیاز را از یک مخزن بزرگ اطلاعات محرمانه پیدا می کرد و در اختیار شما قرار می داد. یعنی چیزی نیست که بگوییم الان ایجاد شده است.

بهتر است بگوییم که اکنون در حال یادگیری این موضوع هستیم. هوش مصنوعی از قبل وجود دارد و آنچه را که به آن گفته شده انجام می دهد. جدا از آن دستورات، او باهوش و دانا شده است. می توانید امتحان کنید؛ به مدت دو یا سه روز به طور مداوم به یک چیز فکر کنید، سپس بدون جستجوی آن چیز آنلاین شوید. می بینید، هر کجا که بروید، به شما نشان می دهد که به چه فکر می کردید.

تبلیغ آن را در هر وب سایتی می بینید یا موضوعات مرتبط با آن در فضای مجازی ظاهر می شود. یعنی حتی از واکنش های دست زدن و نگاه کردن به شما رفتار را تشخیص می دهد و متوجه می شود که در این چند روز به یک لباس یا غذای خاصی علاقه مند شده اید. در هنر هم همین کار را می کند. به عنوان مثال، تمایلات هنری یک فرد را تشخیص می دهد.

آیا این موضوع باعث تحولی در بازار هنر و خرید و فروش آثار هنری شده است؟

قطعا در چند سال گذشته و حتی امروز شاهد فعالیت گسترده ای در زمینه NFD و Metaverse بوده ایم. حتی در زمینه فروش آثار و قیمت های عجیب و غریب آثار هنری که موضوعی جدید است.

معمولا وقتی از هوش مصنوعی صحبت می کنیم، بیشتر نکات منفی آن در اذهان عمومی برجسته می شود. این وحشت «هوش مصنوعی و هنر» چقدر جدی و واقعی است؟

اگر منظورتان وحشت در اذهان عمومی است، خوب، معمولاً نسبت به هر چیز جدیدی که به وجود می آید، چنین واکنش هایی وجود دارد. به عنوان مثال، زمانی که دوربین های دیجیتال وارد بازار شدند، بسیاری از رهبران سبک و فکر در عکاسی به شدت با آنها مخالفت کردند و آنها را نپذیرفتند تا اینکه عکاسی دیجیتال به تدریج کاربرد و جایگاه مناسبی پیدا کرد. الان خیلی از همان مخالفان را می شناسم که با موبایلشان عکس می گیرند. این مثال را زدم تا بگویم این ذهنیت ها همیشه در برابر چیزهای جدید وجود دارد. اما داستان هوش مصنوعی کمی جدی تر است. در واقع، آنها خطرناک نبودند، اما هوش مصنوعی بود. زیرا ممکن است به درستی استفاده نشود.

به نظر شما باید به جنبه منفی و تهدیدآمیز آن بیشتر توجه کنیم؟

این بستگی به نوع برنامه ای دارد که می خواهیم از آن دریافت کنیم. انگار یکی قفل ساز است و قفل را بلد است. اکنون سؤال این است: آیا او قفل را برای هرکسی که پشت درش بماند باز می کند یا از آن برای دزدی استفاده می کند؟ بزرگترین تهدید این است که هوش مصنوعی به دست هنرمندان قلابی بیفتد.

آیا این بدان معناست که می تواند ابزاری برای سوء استفاده از شبه هنرمندان شود؟

هنرمند کاذب آن را خلق می کند. یعنی وقتی انسان با چنین فناوری مواجه می شود و می بیند که ابزار و وسایلی در اختیار دارد، ناگهان فکر می کند هنرمند است، در حالی که نیست و فقط به آن ابزارها دستوراتی را می دهد که می خواهد، بدون اینکه روش ها را بداند. ، ایده ها و سطوح تاریخی هر رشته هنری. به این ترتیب هنرمند کاذب متولد می شود.

نتیجه از بین رفتن اصالت هنر است؟

بله به هنرمند قلابی. اما برای هنرمند، این اصالت از بین نمی رود، او می تواند از هوش مصنوعی به عنوان دستیار، منشی، نماینده، مشاور یا حتی کارگردان استفاده کند.

در مقابل تهدید هوش مصنوعی در عرصه هنر، آیا ما بی دفاع هستیم یا می توانیم کاری انجام دهیم؟

ببینید، تهدید انسان هاست، نه هوش مصنوعی. زیرا هوش مصنوعی فرمانی را که شما به آن می دهید انجام می دهد. اینکه ما انسان ها چه دستوری به آن می دهیم مهم است، وگرنه تا زمانی که ایده، برنامه، الگوریتم به او داده نشود، واکنشی نشان نخواهد داد. هوش مصنوعی به هر چیزی که ما به آن می دهیم واکنش نشان می دهد، می تواند آنها را ترکیب کند و بر اساس همان ایده های انسانی که به آن داده ایم ایده جدیدی ارائه دهد، بنابراین من هوش مصنوعی را یک خطر نمی بینم و معتقدم که خطر هنوز وجود دارد. .

به نظر شما راه حل ایمنی در برابر خطرات و تهدیدها افزایش آگاهی است یا باید اقدامات پیشگیرانه را انتظار داشت؟

اقدامات پیشگیرانه به هیچ وجه امکان پذیر نیست. همانطور که بشریت هنوز نتوانسته برای خیلی چیزها بازدارندگی ایجاد کند، نمی تواند این کار را نیز انجام دهد. تزکیه و آگاهی تنها راه است که متأسفانه دست انسان است. از زمان های بسیار قدیم این داستان را داشتیم که انسان ها در جهل مرکب خود بودند و از ابزار و فناوری برای منافع شخصی خود استفاده می کردند.

آیا تصمیم گیرندگان و برنامه ریزان باید این موضوعات را با فرهنگ سازی و افزایش آگاهی در مورد کاربردهای مفید هوش مصنوعی وارد گفتمان مشترک جامعه کنند؟

این بحث قبلاً به گفتمان جامعه رسیده است و مسئولان در همه جای دنیا نه فقط در کشور ما همیشه در چند قدمی جامعه هستند. آنها اغلب زمانی که آن مشکل در جامعه رشد می کند به مشکلی فکر می کنند. بعد از اینکه این معضل در جامعه شکل گرفت، مسئولان به سمت بازدارندگی حرکت می کنند.

من فکر می کنم آنها باید موضوع را باز بگذارند تا فرآیندها در قالب هایی مانند کنفرانس یا کارگاه یا هر چیز دیگری شکل بگیرد و مردم بتوانند خودشان به این تشخیص برسند. اینجوری جواب بهتری میگیریم. یعنی به جای دلسردی و یا حتی تشویق، به همه اجازه دهند تا ایده های خود را بیان کنند و این فناوری را به صورت کنترل شده شکل دهند. خود انسان ها به اندازه کافی باهوش هستند که بین درست و نادرست تشخیص دهند.

دانشگاه ها چه رویکردی می توانند در قبال این موضوع داشته باشند؟

دانشگاه‌ها تا اینجای کار قدرت و اختیاری در این زمینه نداشته‌اند، شاید به دلیل ساختارهای بالا به پایینی است که به آنها اختصاص داده شده است. دانشگاه‌ها معمولاً ظرفیت مانور و تصمیم‌گیری جدی در این زمینه‌ها را ندارند و به نهاد بالاتری که توسط سیاست اعطا می‌شود وابسته هستند. من این توضیح را دادم تا بگویم شاید بخواهند در این زمینه اقدامی انجام دهند، اما اجبار در سطوح بالاتر روند را کند کرده است.

اما بهتر است دانشگاه ها این کار را انجام دهند. چون دانشگاه ها مکان های دانش هستند. امیدوارم در آینده این اتفاق بیفتد. زمینه های تحصیلی مرتبط با هوش مصنوعی در حال توسعه است، اما نه به هنر، بلکه بیشتر در زمینه زبان برنامه نویسی است. در زمینه هنر، کار تا حدودی دشوارتر است. چون خطوطش سخت تره.

آینده هنر را با هوش مصنوعی چگونه پیش بینی می کنید؟

هوش مصنوعی در دست هنرمندان بسیار شگفت انگیز و در دستان شبه هنرمندان بسیار خطرناک و زشت خواهد بود و متاسفانه سرعت شبه هنرمندان همیشه بالاتر است. چون چیزی برای از دست دادن ندارند و چون به اخلاق هنری احترام نمی گذارند حاضرند هر کاری بکنند. اما هنرمند به کمک هوش مصنوعی می تواند ذهنیت خود را به بهترین شکل به عینیت تبدیل کند.