یک تن از پنج تن قائمه ادبیات خراسان | از چاپ تازه دیوان غلامرضا قدسی‌ رونمایی شد

به گزارش یستاشامگاه سه شنبه 8 آبان 1403 از چاپ جدید دیوان اشعار غلامرضا قدسی، شاعر برجسته فقید مشهدی رونمایی شد. این نسخه جدید که مهرماه گذشته منتشر شد، حدود سی سال پس از انتشار نسخه قبلی در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. در این مراسم که در محل سازمان مرکزی جهاد دانشگاهی واحد مشهد دانشگاه فردوسی برگزار شد، علاوه بر خانواده زنده یاد قدسی، برخی از مسئولین فرهنگی استان خراسان رضوی و شهر مشهد علاوه بر جمع کثیری اعضای سازمان جهاد دانشگاهی دوستان یا خانواده های شاعر حضور داشتند

این برنامه با سخنرانی برخی از مسئولان و اساتید و صاحب نظران ادبیات و پیام های مکتوب و شنیداری برخی دیگر از جمله محمدرضا شفیعی کدکنی، عباس خیرآبادی و فرزانه قدسی – که ویرایش جدید برای آنهاست همراه بود. از کتاب منتشر شد. کار دیوان به پایان رسید – و با رونمایی از دیوان مقدس به پایان رسید. گزیده هایی از صحبت های برخی از شرکت کنندگان در این نشست را می خوانید.

شعر محمدرضا شفیعی کودکنی خطاب به القدسی

آفرین، هنرمند خراسانی/ طائر قدسی آزاده، اسیر
تن تو در تاریکی اهریمن پنهان شده / جانت از رحمت یزدانی گرفته شد.

محمدجعفر یاحقی، استاد زبان و ادبیات فارسی:

اگر تهران «ربع» داشت، ما هم «پنج» داشتیم.

این افتخار را هم داشتم که چند بار در منزل استاد قهرمان و در دانشکده هنر مرحوم قدسی را ببینم. وی بخشی از آخرین سالهای زندگی شادروان قدسی را به تدریس در دانشگاه فردوسی در دانشکده هنر گذراند. یادم هست وقتی از کلاس برمی گشتند به اتاق شادروان محمد عظیمی که با هم دوست بودند می رفتند.

این همکاری مایه مباهات من است، زیرا قدسی آدم تجربیات انباشته ای داشت، در مشاغل مختلف و موقعیت های خاص فرهنگی و سیاسی حضور داشت، آموزه ها و درس هایی داشت که از دروس حوزوی، معارف و معارف اسلامی فقط به ذهن عده کمی می رسد. قرآن به حوزه های ادب، فرهنگ، تمدن و اندیشه.

او یک قدیس از دودمان کارگر بود. او بخش زیادی از زندگی خود را صرف کارآفرینی و تجربه کرد. او در کارخانه ها و شرکت های صنعتی خدمت می کرد. مهمتر از همه، او از این تجربیات استفاده کرد. این در اشعار او نیز مشهود است. ویژگی بارز قدسی مبارزات سیاسی اوست که در شعر او در قالب تشبیه و کنایه نمود پیدا می کند. شعر او سرشار از آموزه های انقلابی و آموزه های دینی برای رسیدن به آرمان های اسلامی به ویژه نظام جمهوری اسلامی است که دستاورد زندگی مبارزانی چون او در خراسان و سایر نقاط جهان است.

به ارتباط او با چهار شخصیت دیگر خراسانی اشاره کردند که امروز هیچ کدام در میان ما نیستند. اگر تهران یک رباعی متشکل از صدیق هدایت، مجتبی معنوی، بزور علوی و مسعود فرزاد داشت، خراسان یک رباعی داشت: قدسی، کمال، صاحبکار، قهرمان و باقرزاده. این پنج نفر پایه گذار ادبیات خراسان بودند و صاحب منصب رهبری به آنها احترام می گذاشت.

من شاهد این وجوه بودم: درباره کمال پیام دادند و – مخصوصاً – درباره باقرزاده، پیام ویژه ای برای برنامه یادبود او فرستادند و درباره قهرمان و صاحبکار، چون علاقه خاصی به آنها داشتند، زیرا قبل از انقلاب، در سال‌های مبارزه با هم بودند و در سال‌های بعد، انقلاب تعاملات منظمی بین آنها داشت. این موفقیت بزرگی برای ادبیات خراسان بود که بر پایه این پنج بود.

تجربیاتی که قدسی در زندگی خود از سر گذراند، شعر او را علاوه بر ویژگی های هنری سرشار از اندیشه کرد. تنوع مضامین و ایده ها در شعر کاملاً قابل توجه است و من افراد کمی را می شناسم که تا این حد توانسته باشند از تجربیات متنوع خود استفاده کنند. خوب، حضور قدسی در مجامع و مجامع مختلف علمی و ادبی، به‌ویژه روزهای زندان که برای او فراگیر بود، شعر او را به‌قدری غنی کرد که همه سلیقه‌ها را برآورده می‌کند. همه به موهای او نگاه می کنند. این موفقیت کوچکی نیست.

قدسی از نظر ارکستراسیون نیز غالباً از قالب غزلی غالب و اسلامی استفاده می کرد. طبیعتاً مضامین آن نسبت به غزل های سنتی که در ادبیات می شناسیم متنوع تر است و معمولاً با مضامین غنایی و عاشقانه و احساسات انسانی تعریف می شود. در مجموع می خواهم بگویم شعر قدسی شعر امروز شعر روزگار ماست، شعر زمانه خودش.

محمد حسین آل ساکت، نویسنده، مترجم و محقق حقوق و معارف اسلامی:

قدسی همیشه تنها بود

همزمان با آشنایی با استاد صاحب کار در سال 1343 افتخار آشنایی با استاد قدسی را داشتم و در مشهد همیشه از گفتگوها و دیدارهای این دو نفر بهره می بردم. تمام دلم شاد شد چون آقای قدسی داشت شعرهایی را که می گفتم تصحیح می کرد. خاطرات زیادی از او دارم. در سال 1350 که ایشان در زندان بودند، من زندانبان بودم.

من خدمت سربازی کردم. یک بار با همان لباس نظامی به منزل آقای قدسی رفتم. پس به همسرش گفتم: هر کاری که باید انجام دهی یا دستور بدهی، می‌توانم به زندان بروم و با آنها صحبت کنم. آنها شکایت هایی داشتند که طبیعی است. یک شاعر، دانشمند و نویسنده، مخصوصاً اگر انقلابی متعهد باشد و به زندان برود، طبیعی است که خانواده اش چندان خوشبخت نشوند.

آنها در وفاداری و سخاوت خود بی نظیر بودند. با این حال، ما دوستان زیادی داشتیم، اما او سخاوتمندتر از دیگران بود. یعنی اگر چیزی از او می خواستیم هر چقدر دلش به آن وابسته بود به او می داد. “کمال هر چیزی که وجود دارد.” اوایل انقلاب – همانطور که خودش برای من تعریف کرد – به استاد فرخ فشار آوردند و خواستند او را دستگیر کنند. تنها ایستاد. او از افراد شرور رنج می برد.

زمانی که مدیرکل اوقاف شدند، وجوه اهدایی را قبل از افتتاح حساب مشترک با همان صداقت و سادگی در دفتر خصوصی خود نگه داشتند. افراد متفکر به اتهام اختلاس و سوء استفاده برای وی پرونده جنایی تشکیل دادند. وقتی کیس دست من بود دیدم عیب و ایرادی ندارد.

با این حال آقای قدسی همیشه تنها بود. با وجود همه اطرافیان، رنج خاصی در چهره و چشمانش دیده می شد. هر که از این درد آگاه باشد و بداند می تواند آن را درک کند.

جواد مهاجر نیشابوری، شاعر و پژوهشگر ادبیات:

باید جشن ملی قدیس برگزار شود

چه زیباست بزرگداشت مرحوم قدسی مشهدی، یادگار ملی! بررسی شعر و شخصیت او مستلزم برگزاری همایش ملی است و نه فقط در خراسان. امیدوارم با تلاش و همت علاقمندان این امر محقق شود.

فرزانه قدسی، دختر شاعر و گردآورنده مجموعه های او:

نسخه جدید پس از سال ها تلاش منتشر شده است

همانطور که می دانید اشعار قدسی در بسیاری از مجلات و نشریات چاپ شد و نفوذ و شهرت یافت. قدسی از شعر خود در زمینه های اجتماعی استفاده می کرد. به همین دلیل بیشتر اشعار او از بین رفت. برخی از غزلیات او در زمان حیاتش برایش تهیه شد و بقیه اشعار او با دقت از روی کتاب، دفتر، دفتر و نوار کاست جمع آوری شد. [اواخر دهه ۶۰]خواهرم نرگس قدسی به تهران در منزل استاد مهرداد اوستا رفت.

به استاد پیشنهاد شد که مقدمه کتاب را بنویسد و او با کمال میل پذیرفت. چاپ جدید دیوان قدسی سالها بعد منتشر شد. اشعار تازه به دست آمده در دیوان قدسی آمده است. تنظیمات مختلفی اعمال شده است و شماره سال تصحیح شده است. اشعار بر اساس «غزل»، «رباعیات»، «متنویت»، «قطعات»، «اشعار»، «اشعار»، «غزلیات ناقص و تک بیت‌ها» طبقه‌بندی شده‌اند و در آخر، توضیحاتی درباره غزلیات آمده است. بخش عکس‌های باکیفیت برای شناسایی افراد در بخش «عکس‌ها» اضافه شده است.

یوسف بینا شاعر و روزنامه نگار

هم سنت گرایان و هم نوگرایان

شادروان غلامرضا قدسی از یک سو وارث میراث ادبی خراسانی بود و از سوی دیگر از چهره های آرمان گرا و انقلابی معاصر به شمار می رفت. این دو ویژگی زیستی در زنده یاد قدسی باعث شد که شعر او جلوه خاصی پیدا کند. از یک سو سنتی و از سوی دیگر آرمان گرا و انقلابی است. این ماهیت آرمانی و انقلابی به سنتی ویژگی جدید بودن می داد و سنتی پشتیبان این ویژگی ها بود. این ویژگی در شعر قدسی بی نظیر بود.

در مورد سبک شعر قدسی می توان آن را هندی خراسانی نامید. محبوبیت غزل، مستقل بودن خطوط و استفاده از سبک استعاری از ویژگی هایی است که می توان از سبک شعر هندی گرفت. علاوه بر این، پرهیز از مضراتی مانند تکرار قافیه، افراط در لطافت خیالی و برخی ناهنجاری های زبانی که در برخی از شاعران سبک هندی مشاهده می شود و سرودن شعر با نهایت شیوایی و صحت زبان، ویژگی های آن را نشان می دهد. سبک خراسانی.

همچنین درایت و باطن نگری او، تعالی اندیشه و شکایت از بدی های روزگار، نگاه عرفانی و معنوی او به انسان و کنایه ها و کنایه های عرفانی، دینی، ملی و فرهنگی، حکایت از همین زندگی حکیمانه داشت. یکی دیگر از ویژگی های اشعار او که مضمون فراخور در غزلیات او نیز به چشم می خورد.

مجتبی محمودی مهماندوست، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شرق کشور:

ادبیات بیت المقدس از نوع «شاهنامه» است.

بحث من نقش ادبیات حماسی در حفاظت از جغرافیای ملی است. به نظر من امروز بیش از هر زمان دیگری به ادبیات شاهنامه نیازمندیم، ای مرز برگر! ما به “وطن من! ای ایستاده باشکوه!” ما نیاز داریم، به ادبیاتی نیاز داریم که امید بدهد، نوید بدهد، منادی کند، دل مردم را گرم کند و غله بدهد. برعکس، هر چیزی که موجب یأس، غفلت و جدایی شود، قطعاً مذموم است.

به نظر من ادبیات مقدس از این نوع است، از نوع «شاهنامه». همه می دانیم که آنها مبارزات انقلابی کردند و سخنانی که رهبر معظم انقلاب در مورد آنها فرمودند بسیار متمایز است. این واژه ها به سادگی به کار نمی روند: «شاعر آزاده»، «ادیب نویس»، «مبارز انقلابی قدیمی» که «در راه دستیابی به انقلاب مقدس اسلامی از شعر و ادبیات بهره بردند».