نخستین کتابخانه بدون کتاب ایران!

با ظهور فناوری و نقش آن در تمام جنبه های زندگی، نباید از شنیدن اصطلاح “کتابخانه بدون کتاب” تعجب کنیم، مفهومی که به نسل جدیدی از کتابخانه ها اشاره دارد که در آن کتاب کاغذی وجود ندارد، بلکه تجهیزات وجود دارد. و تجهیزات دسترسی به منابع الکترونیکی و صوتی، پایگاه های علمی، انواع بازی ها، فیلم ها، موسیقی ها، منابع آموزشی الکترونیکی و … در اختیار کاربران قرار می گیرد. ایده یک کتابخانه بدون کتاب اولین بار توسط دانشگاه پلی تکنیک فلوریدا در آمریکا مطرح شد.

کتابخانه‌های عمومی بدون کتاب بر اساس 4 نیاز مهم تبیین می‌شوند که شامل لزوم دسترسی بیشتر به آنها به دلیل محدودیت منابع، نیاز به درآمدزایی برای کتابخانه‌ها، نیاز به توسعه خدمات و لزوم افزایش بهره‌وری کتابخانه‌ها می‌شود. زیرا این کتابخانه ها هیچ محدودیتی از نظر زمانی، مکانی، منابع و کتابداران ندارند. این کتابخانه‌های پلتفرم با کارایی بالا یک طرح تجاری نیز دارند.

هم اکنون اولین «کتابخانه بدون کتاب در ایران» با عنوان «کتابخانه آینده شهید فخری زاده» با عنوان فرعی «خانه خدمات دیجیتال و خلاقیت کتابخانه‌های عمومی» حدود 6 ماه است که فعالیت خود را آغاز کرده است. البته این کتابخانه قبلاً با نام «کتابخانه دانشجویی» به مساحت 260 متر مربع در سال 1372 تأسیس شد و در سال 1384 توسط اداره فرهنگ و هنر اسلامی به کتابخانه‌های عمومی کشور واگذار شد. راهنمایی این کتابخانه در پارک دانشجو و منطقه 11 شهرداری تهران واقع شده است و تا سال 1397 دارای 1500 عضو فعال و 2000 امانت کتاب در ماه بوده است. با توجه به فرسودگی و مشکلات مربوط به نقشه ساختمان، در سال 1397 تصمیم به توسعه، بازسازی و بهسازی ساختمان گرفته شد. پس از رایزنی‌های صورت گرفته در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با توجه به پیشرفت‌های فناوری و تغییرات ارائه خدمات کتابخانه‌ای، مقرر شد کتابخانه مذکور به کتابخانه‌ای «بدون کتاب» تبدیل شود و با استفاده از فناوری روز به ارائه خدمات بپردازد.

خانم تهام کتابدار این گروه می گوید: حدود 600 کاربر به عضویت این کتابخانه درآمده اند. اکثر کاربران از طریق وب سایت کتابخانه عمومی با این مکان آشنا شدند و از آن بازدید کردند. و البته با توجه به اینکه کتابخانه آینده نیز نوعی فضای کار مشترک است، این مجموعه در وب سایت های مرتبط با ارتقای این فضاها و با در نظر گرفتن خدمات ارائه شده در این کتابخانه به عنوان مثال قرار گرفته است. ، اینترنت رایگان و هزینه های پایین اجاره نسبت به سایر فضاهای مشترک. این کتابخانه بسیار محبوب است.

به گزارش توهم، 10 اتاق مطالعه انفرادی، 4 اتاق مطالعه گروهی (فضای کار مشترک)، کلاس درس، سالن اجتماعات و کافه کتاب از جمله امکانات فیزیکی کتابخانه آینده است.

وی افزود: دسترسی به اینترنت بی سیم، اپلیکیشن ها و وب سایت های آموزش مجازی، امکان اجاره تبلت و لپ تاپ، اپلیکیشن هوش مصنوعی، دسترسی به برنامه ها، منابع لازم برای آموزش شرکت ها، استارتاپ ها و …، امکان استفاده از پلتفرم های لمسی، دفاتر هوشمند و وب و راهنمایی مشتریان در یافتن … منابع مورد نیاز، کتاب های دارای فناوری واقعیت افزوده، دسترسی به فضای استراحت و سرگرمی، کتاب های الکترونیکی، صوتی و تعاملی، مقالات و پایگاه های اطلاعاتی از جمله امکانات موجود در کتابخانه آینده است.

خلیلی، یکی دیگر از کتابداران این کتابخانه، قرار دادن این کتابخانه در پارک دانش آموزی را امری هوشمندانه دانست و می گوید که دسترسی آسان به این کتابخانه را از طریق وسایل نقلیه عمومی فراهم کرده است.

این پیچیده است: وجود یک کتابخانه عمومی در یک پارک می تواند فضای فرهنگی پارک را تغییر دهد. ما در خصوص فضای پارک دانش آموز با چالش هایی مواجه هستیم و در این زمینه با شهرداری صحبت هایی داشته ایم.

توهم می گوید: عضویت در این کتابخانه مانند سایر کتابخانه های عمومی کشور است و هزینه اجاره اتاق و فضای کار مشترک روزانه، هفتگی و ماهانه است. به گفته وی، عموم مردم با عضویت در این کتابخانه می توانند از خدمات سایر کتابخانه های کشور استفاده کنند.

این کتابدار همچنین خاطرنشان کرد: کاربران می توانند از ساعت 8 صبح تا 19:30 از این کتابخانه استفاده کنند. این کتابخانه در روزهای تعطیل تعطیل است.