خرده‌فرهنگ‌های ایرانی با نگاه جهانی | گزارشی از اکران مستند «ایساتیس» در مشهد

تهونشی یستا; این مستند که نمایش خود را از سال گذشته در سینماهای کشور آغاز کرد، عنوان پرمخاطب ترین و پرفروش ترین فیلم گروه هنر و تجربه را از آن خود کرد.

«ایساتیس» برگرفته از نام باستانی شهر یزد است به عبارت دیگر کارگردان مستند «ایساتیس» با استفاده از عناصر طبیعت از جمله آب و باد توانسته فرهنگ غنی شهر یزد را معرفی کند. ، خاک و آتش که در فرهنگ ایرانیان باستان جایگاه ویژه ای داشت که همچون نگینی در دل کویر به گونه ای شاعرانه می درخشد.

این مستند تاریخ و فرهنگ ایران زمین مرتبط با فرهنگ شهر یزد و ویژگی‌های زاویه دوربین، موسیقی فیلم، متن روایی و انتخاب کم‌دیده‌ترین مکان‌های این شهر را روایت می‌کند. دست به دست هم می دهیم تا این مستند در ذهن مخاطب بسازد. عنوان تجاری متمایز باید حک شود.

مستند «ایساتیس» در جشنواره‌های فیلم حقیقت، جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، جشنواره جهانی فیلم فجر و جشنواره فیلم مستند مستقل ایران به نمایش درآمد و جایزه ویژه جشنواره فیلم حقیقت، بهترین تندیس مستند بلند بین‌المللی را دریافت کرد. بخش جشنواره شهر و جایزه تندیس موزیکال از جشن سینمای مستند. همچنین فیلم مستند «ایساتیس» در جشنواره های خارجی مانند «مستند مسکو»، «اقیانوس سیتی آمریکا»، «کازان روسیه»، «کوه سبز»، «مستند ازمیر» و… حضور داشت و جوایزی را از آن ها کسب کرد. جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم اوشن سیتی و جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم کوه سیاه.

«ایساتیس» روایتی از خرده فرهنگ های ایرانی است

علی رضا دهقان کارگردان مستند «ایساتیس» در جلسه نقد و بررسی این مستند گفت: ایده این فیلم از سال 1389 در ذهن من شکل گرفت و دلیلش هم این است که همیشه فکر می کردم جای چنین فیلم هایی است. که روایتگر تاریخ و فرهنگ ایران زمین در سینمای کشور ما بسیار خالی است. بیشتر فیلم‌هایی که ایران را در جشنواره‌های بین‌المللی نمایندگی می‌کردند، تنها به بخشی از مسائل اجتماعی می‌پرداختند و کمتر فیلمی بود که بتواند ایران را با برند فرهنگی و تاریخی خود در صحنه بین‌المللی به جهانیان معرفی کند.

وی ادامه داد: تولید این مستند از سال 1396 در یزد آغاز شد و تا سال 1400 فیلمبرداری آن به طول انجامید، گاهی برای فیلمبرداری برخی صحنه ها مانند بارش برف در شهر یزد باید منتظر ماند. دهقان درباره انتخاب شهر یزد به عنوان لوکیشن برای فیلمبرداری این مستند گفت: پس از تهیه فیلمنامه به چند استان کشور برای فیلمبرداری فکر کردیم.

اما با توجه به اینکه چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش قرار بود داستان فیلم را روایت کنند، تصمیم گرفتیم شهر یزد را برای تولید این مستند انتخاب کنیم. از آنجایی که یزد به شهر قنوات و بادگیرها معروف است و شهری صنعتی به شمار می رود، قدیمی ترین و اولین شهر خشت و خشت جهان نیز می باشد. این کارگردان خاطرنشان کرد: مستند «ایساتیس» خرده فرهنگ های ایرانی واقع در دل شهر را روایت می کند.

این مستند قبل از اینکه درباره فرهنگ یزد باشد درباره ایران است. بخشی از فرهنگ و هنر ما مربوط به میراث مادی است که تاکنون شناخته شده است. اما در مورد میراث ناملموس که شامل خوراک، خوراک، پوشاک و همزیستی مسالمت آمیز ادیان در کنار یکدیگر است، کمتر کار شده است و این مستند روایتی از این موارد است. داستان فیلم مستند «ایساتیس» یک داستان دارد که همه عناصر آن در هم تنیده و جدانشدنی است و همه این عناصر در کنار هم فرهنگ شهر و دیار را نشان می دهد.

«ایساتیس» در اذهان مردم ایران ثبت شده است

همانطور که مسعود زاریان مستندساز و مستندساز مشهدی در این نشست گفت: صنعت سینما تصمیم گرفت راه فیلمسازی را متوقف کند و به موضوع بزرگی مانند ساخت مستندی درباره فرهنگ و تاریخ ایران و صرف چندین سال برای آن فکر کند. آن را بساز. قطعا کار خواهد کرد.

وی افزود: ما همیشه به دنبال افرادی بودیم که از آن سوی آب به ایران فکر کنند و کسی که درباره هویت و فرهنگ ما فیلم بسازد اما کارگردانی که برای تولید و آوردن فیلم وقت زیادی صرف کند. به زندگی ورود فیلم به مرحله اکران که نکته مهمی است که سینماگرانی که تازه وارد عرصه می شوند باید به آن توجه کنند.

زاریان ادامه داد: هنرمند این روزها فرصت فکر و تنهایی را ندارد، در مورد مستند «ایساتیس» این یکی از ویژگی های بارز اثر است و کارگردان پس از تسلط بر ابزارهای سینمایی باید. زمانی را به فکر کردن اختصاص دهید تا اثری آهسته خلق کنید که بتوان از آن برای چندین سال استفاده کرد.

این کارگردان مستند با اشاره به اینکه تمدن ایران بی نظیر است، گفت: تمدن ایران روی رودخانه، دریا و جنگل شکل نگرفته است، بلکه اساس تمدن ایرانی علاقه به زندگی مبتنی بر دانش بوده است و به همین دلیل مردم کویر کانال را از دل زمین اختراع کرد که مهمترینش این است که شاه بت در فیلم مستند «ایساتیس» به خوبی توانسته این چهار عنصر را در طبیعت نشان دهد زندگی و آنها را برای مخاطبی روایت کند که فرهنگ غنی خود را فراموش کرده است.

این نوع روایت برای مخاطبان خارجی که فقط نگاهی سطحی به جغرافیای ایران دارند، مهم و زیباست. زاریان افزود: روایت این مستند در اذهان مردم ایران ثبت می شود و سندی تصویری برای نسل های آینده خواهد بود و باید برای هر شهر ایران چنین فیلم هایی تولید شود. به خصوص شهر مشهد که با وجود پیشینه فرهنگی قوی در فقر روایت تصویری به سر می برد.