نحوه شناسایی معاملات رمزارز و اخذ مالیات از عایدی نقل و انتقال رمزدارایی‌ها

گزارش کردن شهرآرانیوز، قانون «مالیات بر سفته بازی و سفته بازی» با هدف شفاف سازی معاملات اقتصادی در تیرماه 1404 به تصویب شورای اسلامی رسید. بر اساس این قانون، عایدی سرمایه ناشی از انتقال انواع دارایی های رمزنگاری شده از جمله انواع ارزهای رمزنگاری شده و ارزهای رمزنگاری شده مشمول مالیات شده است.

در همین راستا، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی درباره تبیین مکانیزم وصول مالیات تراکنش‌های انواع دارایی‌های رمزنگاری، رمزارزها و ارزهای رمزنگاری شده براساس قانون «مالیات بر سفته‌بازی و سفته‌بازی» تهیه کرده است.

محور اصلی اجرای این قانون، الزام افراد مجاز در خرید و فروش ارزهای رمزنگاری شده (به اصطلاح صرافی ها) برای صدور صورتحساب الکترونیکی برای معاملات ارزهای رمزپایه است. این صورتحساب های الکترونیکی به عنوان یک بسته استاندارد اطلاعاتی مبنای محاسبه مالیات بوده و شامل انواع اطلاعات مورد نیاز برای اخذ مالیات از قبیل اطلاعات هویتی طرفین معامله، قیمت و زمان انجام معامله می باشد.

بازار غیر شفاف، بستری برای پولشویی و فرار مالیاتی

بازار ارزهای دیجیتال با توجه به ویژگی‌هایی مانند «ناشناس نبودن طرفین برخی از تراکنش‌ها، امکان انتقال سریع و بدون محدودیت و نبود مکانیسم‌های نظارتی استاندارد» می‌تواند بستری مستعد برای انواع سوء استفاده‌های مالی و جرایم اقتصادی باشد. به همین دلیل، ماهیت غیرشفاف تراکنش‌های ارزهای دیجیتال به یک چالش اساسی تبدیل شده است که می‌تواند زمینه فعالیت‌های غیرقانونی مانند پولشویی، فرار مالیاتی و تامین مالی تروریسم را فراهم کند. بنابراین در قانون سفته بازی و مالیات سازوکارهای اجرایی و مالیاتی پیش بینی شده است که شامل موارد زیر می شود:

– صدور صورتحساب الکترونیکی برای تراکنش های انواع ارزهای دیجیتال

– توضیح انواع تراکنش های ارزهای دیجیتال

– مالیات بر عایدی سرمایه ناشی از انتقال دارایی های رمزنگاری شده

– مالیات بر درآمد اتفاقی برای معاملات بدون فاکتور الکترونیکی

کدام تراکنش های ارز دیجیتال را می توان مالیات گرفت؟

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، انواع تراکنش های ارزهای دیجیتال به طور کلی به 5 دسته تقسیم می شوند که شامل تراکنش در صرافی های مجاز می شود. انتقال از صرافی های مجاز به صرافی های غیر مجاز؛ انتقال از صرافی های غیرمجاز به صرافی های مجاز؛ معاملات خارج از صرافی های مجاز و معاملات در صرافی های غیرمجاز انجام می شود.

اشخاص مجاز یا صرافی اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای مجوز از بانک مرکزی هستند.

در 4 مورد اول، دریافت مالیات از درآمد تراکنش‌های ارزهای دیجیتال با صدور صورت‌حساب الکترونیکی امکان‌پذیر است، اما در مورد آخر (معاملات دارایی‌های رمزنگاری شده در صرافی‌های غیرمجاز)، امکان اخذ مالیات به‌صورت دقیق وجود ندارد.

معافیت های مالیاتی برای تراکنش های ارزهای دیجیتال

در قانون مالیات بر سفته بازی، معافیت هایی برای افراد غیرتجاری در خصوص عایدی سرمایه ناشی از انتقال انواع دارایی های رمزنگاری شده در نظر گرفته شده است. برخی از این معافیت‌ها، معافیت‌های خاص نقل و انتقالات خاص مانند انتقال ارث و انتقال بلاعوض هستند و برخی از معافیت‌ها برای عواید سرمایه ناشی از انتقال این دارایی‌ها اعمال می‌شود.

به عنوان مثال از کل عواید سرمایه ناشی از نقل و انتقال دارایی های رمزنگاری شده اشخاص غیرتجاری هر 5 سال یکبار تا سقف 5 برابر معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات های مستقیم کسر می شود.

ماده 84 قانون مالیات های مستقیم می گوید: کلیه حقوق و مزایای شخص حقیقی که از یک یا چند منبع به دلیل اشتغال به کار در ایران حاصل می شود از معافیت موضوع این ماده برخوردار می شود. بر اساس ماده 84 قانون مالیات های مستقیم، میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق در قانون بودجه سنواتی مشخص شده است، به عنوان مثال در قانون بودجه سال جاری سقف معافیت مالیاتی حقوق ماهیانه 24 میلیون تومان تعیین شده است.

نحوه شناسایی تراکنش های ارز دیجیتال و اخذ مالیات بر درآمد حاصل از انتقال دارایی های رمزنگاری شده

مالیات بر درآمد اتفاقی برای معاملات بدون فاکتور الکترونیکی + به عنوان مثال

اگرچه در این گزارش آمده است که امکان وصول مالیات بر درآمد تراکنش‌های ارزهای رمزپایه در صرافی‌های غیرمجاز وجود ندارد، اما در قانون «مالیات بر سفته‌بازی و سفته‌بازی» مکانیسم مالیات بر درآمد اتفاقی برای معاملات بدون صورت‌حساب الکترونیکی (یعنی معاملات خارج از صرافی‌های مجاز) پیش‌بینی شده است.

بر این اساس، در معاملاتی که بهای معامله (پول) از طریق نقل و انتقال دارایی های رمزنگاری شده پرداخت می شود، به دلیل اینکه انتقال دارایی های رمزنگاری دارای صورتحساب الکترونیکی نیست، مبلغی که در صورتحساب الکترونیکی تعیین شده (در صورت وجود) مشمول مالیات بر درآمد جانبی طرف گیرنده خواهد بود. به عبارت دیگر در این معاملات به جای اینکه سود سرمایه ناشی از نقل و انتقال و یا سود حاصل از انتقال مشمول مالیات شود، از کل مبلغ فروش مشمول مالیات می شود.

مثلاً فرض کنیم شخص «الف» رسماً ملکی به ارزش واقعی 10 میلیارد تومان از شخص «ب» دریافت می کند، اما در ازای دریافت آن، معادل قیمت معامله (مبلغ) را به صورت غیر رسمی مثلاً از طریق انتقال ارز رمزنگاری شده بدون صدور صورتحساب الکترونیکی به شخص «ب» یعنی فروشنده پرداخت می کند.

بر اساس سازوکار مالیات بر درآمد اتفاقی، ارزش اموال دریافتی 10 میلیارد تومان به عنوان درآمد اتفاقی برای شخص «الف» ثبت می شود. به عبارت دیگر چون پرداخت از مسیر غیرشفاف انجام شده است، دریافت ملک برای شخص «الف» درآمد اتفاقی محسوب می شود و شخص «الف» در این مثال مشمول پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

فرم های مالیات بر درآمد ارزهای دیجیتال چگونه صادر می شود؟

بر اساس قانون، مسئولیت صدور صورتحساب الکترونیکی انتقال ارز رمزنگاری شده که مبنای محاسبه سود سرمایه در این زمینه است، بر عهده افراد مجاز به معامله انواع دارایی های رمزنگاری شده یعنی صرافی ها می باشد. روش محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه نیز به گونه ای طراحی شده است که فقط فعالیت های سوداگرانه را هدف قرار دهد. پس از محاسبه دوره تملک و سود سرمایه، میزان مالیات بر اساس معافیت های مالیاتی تعیین می شود.

همچنین با هدف جلوگیری از توسعه بخش غیررسمی، در این قانون برای معاملات بدون صورت‌حساب الکترونیکی، سازوکار مالیات بر درآمد اتفاقی پیش‌بینی شده است که بر اساس آن، در مواردی که انتقال دارایی بدون صدور صورت‌حساب الکترونیکی انجام می‌شود، ارزش دارایی منتقل‌شده به عنوان درآمد اتفاقی برای طرف دریافت‌کننده ارز دیجیتال محسوب و مشمول مالیات می‌شود.

قانون سفته بازی و مالیات بر عایدی سرمایه مردادماه سال جاری به دستگاه های اجرایی ابلاغ شده و تدوین آیین نامه آن در دستور کار قرار گرفته است تا پس از تصویب در دولت اجرایی شود.

منبع: یستا